ماشین آلات گودبرداری و خاک ریزی و خاکبرداری
انواع ماشین آلات گودبرداری، خاکریزی و خاک برداری
در این نوشته قصد داریم به معرفی انواع ماشین آلات گودبرداری، خاکریزی و خاک برداری بپردازیم که در صنعت عمران و ساختمان به کار می‌روند. این ماشین آلات با توجه به نوع کاربرد، شکل، اندازه و قابلیت‌های مختلفی دارند که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت.
ماشین آلات گودبرداری
ماشین آلات گودبرداری به آن دسته از ماشین آلات سنگین تعلق دارند که برای حفر و برداشت خاک، سنگ، شن و ماسه و مواد دیگر از زیرزمین استفاده می‌شوند. این ماشین آلات معمولاً دارای چنگال، بالابر، بادامک، چرخ‌های راننده و کابین راننده هستند. برخی از انواع ماشین آلات گودبرداری عبارتند از:
- بیل مکانیکی: این ماشین آلات با استفاده از چنگال فلزی که به یک بازوی قابل تغییر طول متصل است، خاک را حفر و بالابر می‌کنند. بعضی از بیل‌های مکانیکی قابل حمل هستند و روی چرخ‌های لاستیکی یا پایه‌های فلزی قرار دارند. بعضی دیگر نصب ثابت هستند و روی ریل‌های فلزی حرکت می‌کنند.
- لودر: این ماشین آلات با استفاده از چنگال یا سطل فلزی که به جلوی کابین راننده قرار دارد، خاک را بالابر و به جای دیگر منتقل می‌کنند. لودر‌ها روی چرخ‌های لاستیکی یا پادال‌های فلزی حرکت می‌کنند و در عملیات خاک برداری، جابجایی و تسطیح خاک به کار می‌روند.
- جرثقیل: این ماشین آلات با استفاده از چرخ دنده، سیم بکسل، قلاب و سطل فلزی که به یک بازو چرخان قابل تغییر طول متصل است، خاک را حفر و بالابر می‌کنند.
فعالیت های اصلی مهندسی عمران
- خاکبرداری
- خاکریزی
- تسطیح
- ریگلاژ
- راهسازی
این موارد همگی جزء فعالیت‌های مهندسی عمران هستند که در طرح‌های ساخت و ساز، احداث جاده، پروژه‌های آب و فاضلاب و غیره انجام می‌شوند. برای شروع، باید بدانید که خاکبرداری چیست و چرا انجام می‌شود.
خاکبرداری عبارت است از جابجایی خاک از یک نقطه به نقطه دیگر با استفاده از دستگاه‌های سنگین مانند بیل مکانیکی، لودر، بولدوزر و غیره. هدف از خاکبرداری معمولاً این است که زمین را آماده کنیم برای کار‌های بعدی مانند ساخت بنا، قرار دادن لوله‌ها، احداث تالاب و غیره. خاکبرداری می‌تواند به صورت سطحی یا عمقی باشد. در خاکبرداری سطحی، فقط لایه بالایی خاک که شامل علف، ریشه، سنگ و زباله است حذف می‌شود. در خاکبرداری عمقی، لایه‌های زیرین خاک که شامل رس، شن، ماسه و غیره است نیز جابجا می‌شود.
خاکریزی عبارت است از پخش کردن خاک بر روی یک سطح با استفاده از دستگاه‌های سنگین مانند بولدوزر، گریدر، رولر و غیره. هدف از خاکریزی معمولاً این است که یک سطح صاف و یکنواخت از خاک ایجاد کنیم که مناسب باشد برای کار‌های بعدی مانند تسطیح، روکش گذاری، کشت و زرع و غیره. خاکریزی می‌تواند به صورت تصادفی یا منظم باشد. در خاکریزی تصادفی، خاک به صورت نامنظم و نامساوم پخش می‌شود. در خاکریزی منظم، خاک به صورت منظم و مساوم پخش می‌شود.
تسطیح عبارت است از فرآیند صاف کردن سطح خاک با استفاده از دستگاه‌های سنگین مانند گریدر، رولر، پلو و غیره. هدف از تسطیح معمولاً این است که چروکی های نامطلوب و نابجایی های سطح خاک را از بین ببریم و یک سطح هموار و مرتب از خاک داشته باشیم که مناسب باشد برای کار‌های بعدی مانند ریگلاژ، روکش گذاری، پیاده رو سازی و غیره. تسطیح می‌تواند به صورت دستی یا ماشینی باشد. در تسطیح دستی، ابزارهای ساده مانند کلنگ، تراز، قلمو و غیره استفاده می‌شود. در تسطیح ماشینی، ابزارهای پیشرفته مانند لیزر، GPS، تئودولیت و غیره استفاده می‌شود.
ریگلاژ عبارت است از فرآیند تنظیم ارتفاع و شیب سطح خاک با استفاده از دستگاه‌های سنگین مانند گریدر، رولر، بولدوزر و غیره. هدف از ریگلاژ معمولاً این است که یک سطح خاک را به شکل مورد نظر طراحی کنیم که مناسب باشد برای کار‌های بعدی مانند راهسازی، زهکشی، حفاظت از خاک و غیره. ریگلاژ می‌تواند به صورت خطی یا منحنی باشد. در ریگلاژ خطی، سطح خاک به صورت خطوط مستقیم یا شکسته تنظیم می‌شود. در ریگلاژ منحنی، سطح خاک به صورت منحنی های دایره ای یا قطعات دایره تنظیم می‌شود.
راهسازی عبارت است از فرآیند ساخت و نگهداری جاده ها و پل ها با استفاده از دستگاه‌های سنگین و مصالح ساختمانی مانند آسفالت، بتن، شن و ماسه و غیره. هدف از راهسازی معمولاً این است که یک روش حمل و نقل آسان و امن برای عبور و مرور افراد و خودرو ها فراهم کنیم. راهسازی شامل مراحل مختلفی است که عبارتند از:
- برنامه ریزی: در این مرحله، نقشه جاده، پل یا پروژه دیگر طراحی شده و هزینه، زمان و منابع لازم برآورد می شود.
- پیاده سازی: در این مرحله، کار های عملیاتی شروع می شود و خاکبرداری، خاکریزی، تسطیح، ریگلاژ، روکش گذاری، نصب علائم و غیره انجام می شود.
- نگهداری: در این مرحله، کار های لازم برای حفظ جاده یا پل در شرایط مناسب صورت می گیرد.